Πορτογαλικές Κλωστοϋφαντουργίες “υφαίνουν” την έξοδο από την κρίση

Άρθρο του Andrei Khalip, απόδοση στα ελληνικά Ευάγγελος Λούρης

Γκιμαράες, Πορτογαλία, Τετάρτη 8 Φεβ 2012

Αν κάποιος αναζητά ένα σύμβολο της πορτογαλικής οικονομικής κρίσης δε χρειάζεται παρά να κοιτάξει τα σπασμένα παράθυρα, τις πεσμένες στέγες και τις κλειδωμένες πύλες δεκάδων εργοστασίων κλωστοϋφαντουργίας γύρω από αυτή την πόλη της βόρειας Πορτογαλίας.

Όμως, όπως συμβαίνει συχνά σε αυτή τη διετή ευρωπαϊκή κρίση, τα πράγματα δεν είναι τόσο μονοδιάστατα. Παραδίπλα από τα κλειστά εργοστάσια, οι αργαλειοί μικρών μονάδων που έχουν επιβιώσει δουλεύουν ασταμάτητα, εξάγοντας και ανοίγοντας διέξοδο μέσα από την κρίση. Αυτές οι εταιρείες κατάφεραν να αντισταθούν στη βιομηχανική πτώση και τώρα δείχνουν στην Πορτογαλία το δρόμο προς τα εμπρός.

Η φτωχότερη χώρα της δυτικής Ευρώπης βρίσκεται στην βαθύτερη ύφεση μετά τα ταραγμένα χρόνια που ακολούθησαν την επιστροφή της στη δημοκρατία το 1974. Τον προηγούμενο χρόνο αναγκάστηκε να προσφύγει στη στήριξη Ε.Ε. και Δ.Ν.Τ. καθώς αδυνατούσε πλέον να εξυπηρετήσει τα χρέη της και οι επιχειρήσεις είχαν στερέψει από ρευστότητα.

Ήδη πριν από την κρίση της ευρωζώνης, ο κλάδος της κλωστοϋφαντουργίας που ήταν από τους πιο σημαντικούς για την πορτογαλική οικονομία, χτυπήθηκε από τον φθηνό ανταγωνισμό της Ασίας, τις αλλαγές στους δασμούς που ίσχυσαν στην Ε.Ε. και τη χαμηλή εγχώρια ζήτηση. Κατά την περασμένη δεκαετία χάθηκε το ένα τρίτο περίπου της παραγωγής και το 36% των θέσεων εργασίας.

Οι σημερινοί δείκτες φέρνουν πλέον τον άλλοτε μεγαλύτερο βιομηχανικό κλάδο της Πορτογαλίας που περιλαμβάνει Κλωστοϋφαντουργία, Ένδυση και Υπόδηση δεύτερο πίσω από τον κλάδο των τροφίμων, αντιπροσωπεύοντας κάτι λιγότερο από το 10% της βιομηχανικής παραγωγής και λίγο περισσότερο από το 10% των συνολικών εξαγωγών της χώρας.

Οι εξαγωγές της κλωστοϋφαντουργίας για τους πρώτους 11 μήνες του 2011 ανέβηκε στο 9.3%, σημειώνοντας αύξηση 6.8% σε σχέση με το 2010. Ο Πορτογαλικός Σύνδεσμος Κλωστοϋφαντουργίας (Portuguese Textile Association ATP) αναμένει οι εξαγωγές να φτάσουν συνολικά στα 4 δισεκατομμύρια ευρώ για το 2011, ποσό που βρίσκεται κοντά στο επίπεδο προ της οικονομικής κρίσης του 2008.

Τα λόγια του Luis Rodrigues, διευθυντή πωλήσεων της Lameirinho textile, σκεπάζονται από τον ήχο των 130 αργαλειών που δουλεύουν στις δύο γιγαντιαίες αίθουσες του υφαντηρίου: “Βλέπω με κάποια αισιοδοξία την πορτογαλική κλωστοϋφαντουργία. Οι εταιρείες που έχουν επιβιώσει παραμένουν μια σημαντική ομάδα, όχι πολύ μεγάλη, αλλά είναι πετυχημένες εταιρείες που κάνουν τη δουλειά τους, καινοτομώντας και βγαίνοντας έξω σε όλο τον κόσμο για να πουλήσουν”.

Στο υφαντήριο της Lameirinho παράγονται κάθε μέρα 20 km υφάσματος με το brand name της εταιρείας και ακόμη περισσότερα για άλλες εταιρείες. Το εργοστάσιο που παράγει ύφασμα και έτοιμα είδη σπιτιού απασχολεί περίπου 700 εργαζόμενους, συμπεριλαμβανομένων και σχεδιαστών. Η καινοτομία – στο σχέδιο μόδας, τα υλικά και τις μηχανές –, η ποικιλία, η υψηλή ποιότητα και η υψηλή προστιθέμενη αξία είναι η φιλοσοφία των στελεχών της εταιρείας, που ταξιδεύουν ασταμάτητα για να αυξήσουν τις πωλήσεις στο εξωτερικό.

Το 90% της παραγωγής της Lameirinho εξάγεται, με το 40% να πηγαίνει στις Η.Π.Α., όπου μεγάλα brand names στα είδη σπιτιού όπως οι “L.L. Bean” ή η “Sears Holdings’ Land’s End” αγοράζουν το πολυδιαφημισμένο πορτογαλικό ύφασμα τύπου φανέλας και άλλα προϊόντα. Στη Ευρώπη εξάγει κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα οικιακής χρήσης με τα brand names των διάσημων Ισπανών σχεδιαστών “Purificacion Garcia” και “Agatha Ruiz de la Prada”, ενώ διαθέτει κι ένα εργοστάσιο στη Βαρκελώνη.

Οι ετικέτες “Made in Portugal” εμφανίζονται πάνω στα πόλο “Fred Perry”, “Paul Smith” και “Neil Barrett”, ενώ ο πορτογαλικός οίκος μόδας “Vicri Porto” έχει πελάτες ηθοποιούς του Χόλυγουντ και πολιτικούς συμπεριλαμβανομένων του πρώην Βρετανού πρωθυπουργού Tony Blair, και του βασιλιά της Ισπανίας.

Συνεχίζεται η απώλεια θέσεων εργασίας, Συνεχίζεται η αναδόμηση

Παρόλα αυτά δεν είναι όλα ρόδινα, καθώς ο κλάδος συνεχίζει να χάνει θέσεις εργασίας και η συνολική ανεργία φτάνει στο ύψος ρεκόρ του 13%.

Τρεις μεγάλες εταιρείες, συμπεριλαμβανομένης της γειτονικής στην “Lameirinho”, “Coelima”, μιας εταιρείας 90 ετών, βρέθηκαν στα όρια της πτώχευσης το προηγούμενο έτος. Μια εταιρεία διαχείρισης ιδιωτικών κεφαλαίων υποστηριζόμενη από τράπεζες και κράτος ανέλαβε τον έλεγχο των τριών εταιρειών τον περασμένο Μάιο για να τις ανασυγκροτήσει και να σχηματίσει τον όμιλο “MoreTextile”.

Περίπου το ένα τρίτο των εργαζομένων που έφτανε στους 2.000 και για τις τρεις εταιρείες, έχασε την εργασία του προκειμένου να επιβιώσει το νέο σχήμα.

“Οι τρεις εταιρείες διασώθηκαν” λέει ο CEO Artur Soutinho. Ο όμιλος, που εξειδικεύεται σε είδη σπιτιού, αποτελεί αυτή τη στιγμή μια από τις μεγαλύτερες συνενώσεις εταιρειών στην Ε.Ε. Και συμπληρώνει: “Η ανασυγκρότηση συνεχίζεται, αλλά υπάρχουν πολύ καλά σημάδια όπως, αύξηση του τζίρου κατά 10% στα 112 εκατομμύρια ευρώ, αύξηση των πωλήσεων και πιο ανταγωνιστικές τιμές στην αγορά πρώτων υλών”.

Ο ανταγωνισμός των ευρωπαϊκών χωρών στο επίπεδο του κόστους εργασίας είναι εκτός σκοπού αφού το εργατικό κόστος στην Κίνα παρά τις πρόσφατες αυξήσεις παραμένει 60-70 % χαμηλότερο.

“Η λογική της πώλησης με φθηνότερο εργατικό κόστος έχει παρέλθει οριστικά. Η ανταγωνιστικότητα έρχεται με την καινοτομία, την ικανότητα έγκαιρης παράδοσης των ζητούμενων ποσοτήτων, με τον αφουγκρασμό του πελάτη και την προσαρμογή της παραγωγικής αλυσίδας, ανεξάρτητα από την κλίμακα της εταιρείας”, λέει ο Rodrigues.

H Rose Campbell, σχεδιάστρια προϊόντων στη “L.L. Bean”, η οποία συνεργάζεται με τέσσερεις πορτογαλικές κλωστοϋφαντουργικές επιχειρήσεις, και προωθεί τα προϊόντα τους ως “τα καλύτερα στον κόσμο υφάσματα τύπου φανέλας που παράγονται στους λόφους της βόρειας Πορτογαλίας από βαμβακερά βαμμένα νήματα”, λέει ότι η οικονομική κρίση στην Πορτογαλία και την Ευρώπη είναι ένα πρόβλημα, αλλά δεν επηρεάζει τις εισαγωγές των λιανεμπόρων. Και συνεχίζει: “Γνωρίζουμε ότι οι συνεργάτες μας αντιμετωπίζουν οικονομική δυσχέρεια, καθώς το κόστος του δανεισμού είναι μεγαλύτερο απ’ ότι πριν. Αλλά νομίζουμε ότι αποδέχονται αυτό που συμβαίνει και προχωρούν προς τα εμπρός. Είμαστε πολύ ευχαριστημένοι και δεν σχεδιάζουμε να φύγουμε από αυτούς. Υπάρχει ποιότητα και επιδεξιότητα που δε μπορείς να βρείς στα υφάσματα τύπου φανέλας που προέρχονται από την Κίνα ή την Τουρκία”.

Ο κλάδος πλήρωσε το βαρύ τίμημα της κρίσης με μία πτώση της παραγωγής κατά 10 % περίπου το τελευταίο έτος, μετά από μία μέτρια αύξηση το 2010 που διέκοψε πέντε χρόνια ύφεσης. Σχέδια ανάπτυξης δεν υπάρχουν ή έχουν παγώσει λόγω της οικονομικής στενότητας.

Όμως ο Πορτογαλικός Σύνδεσμος Κλωστοϋφαντουργίας (ATP), ο οποίος προωθεί τις πορτογαλικές εταιρείες στο εξωτερικό, λέει ότι τώρα πουλά περισσότερα προϊόντα με υψηλότερη προστιθέμενη αξία, αντισταθμίζοντας τις απώλειες.

Ο γενικός διευθυντής της ATP, Paulo Vaz, λέει: “Ο κλάδος της Κλωστοϋφαντουργίας έχει επιδείξει αξιοσημείωτη αντοχή στην οικονομική κρίση που διέρχεται η Πορτογαλία και το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης… Ανταγωνίζεται στην παγκόσμια σκηνή για χρόνια κι έχει κάνει όλες τις αναγκαίες δομικές προσαρμογές”..

Ο κλάδος, απαρτίζεται από περίπου 7.000 κυρίως μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις και απασχολεί 150.000 κόσμο, περίπου το 3% του εργατικού δυναμικού, από 225.000 που απασχολούσε πριν μια δεκαετία.

Η επίθεση είναι η καλύτερη άμυνα

Η περιοχή όπου βρίσκεται ο κλωστοϋφαντουργικός πυρήνας, μέσα και γύρω από τη βόρεια πόλη του Γκιμαράες, είναι γνωστή ως λίκνο του έθνους και σημείο που ξεκίνησε η πορτογαλική επανακατάκτηση, προσδίδοντας κι ένα συμβολικό χαρακτήρα στην επιτυχημένη επιθετική πολιτική εξαγωγών και δίνοντας το παράδειγμα στους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας.

Για μια βιομηχανία που υπήρξε πάντοτε έντονα εξαγωγική, οποιαδήποτε αισθητή αύξηση των πωλήσεων στο εξωτερικό είναι ένα Ηράκλειο κατόρθωμα, ενώ τέτοιες στρατηγικές μπορούν να φέρουν καλά αποτελέσματα σε τομείς που μέχρι τώρα παρήγαγαν κυρίως για την εσωτερική οικονομία.

Ο Jose Armindo διευθύνων σύμβουλος στο εργοστάσιο πλεκτών ενδυμάτων “Inarbel”, ο οποίος έχει αφιερώσει τα τελευταία 10 χρόνια σε ταξίδια σε Ισπανία, Ιταλία και Βρετανία, πέτυχε ένα συμβόλαιο με έναν αντιπρόσωπο στο Λονδίνο και δύο συμφωνίες για παραγωγή για λογαριασμό δύο άλλων brands. Σε μια σύντομη συζήτηση ο Armindo είπε: “Η αντίδραση μας στην κρίση ήταν να ακολουθήσουμε μια αναβαθμισμένη στρατηγική που είχε στόχους, να κερδίσουμε μικρότερους πελάτες σε περισσότερες χώρες, ώστε να κατανείμουμε τους κινδύνους, και να πουλάμε περισσότερα προϊόντα με προστιθέμενη αξία. Είμαστε πολύ ανταγωνιστικοί, μεγαλώνουμε πολύ και νομίζω ότι η Ευρώπη και ο κόσμος πρέπει να πιστεύει στην Πορτογαλία”. Αντί να μεγαλώνει τη δυναμικότητα του εργοστασίου του, δίνει δουλειά με υπεργολαβία σε μικρότερες τοπικές επιχειρήσεις, οι οποίες δεν έχουν πρόσβαση στο εξωτερικό και έχουν μεγάλη ανάγκη από παραγγελίες.

Το τελευταίο σχέδιο του είναι να εισχωρήσει στην κινεζική αγορά, η οποία παραμένει η κύρια πηγή φθηνών κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων, αλλά εμφανίζει μια «διψά» για υψηλής ποιότητας ευρωπαϊκά ρούχα, που μεγαλώνει όσο αυξάνεται η αγοραστική δύναμη όλο και μεγαλύτερου ποσοστού του κινεζικού πληθυσμού.

“Η επίθεση είναι η καλύτερη μορφή άμυνας. Προτιμώ το επιθετικό άνοιγμα σε νέες αγορές, γιατί προσφέρει μεγαλύτερες πιθανότητες να κερδίσεις. Στοιχηματίζω ότι σε ένα ή δύο χρόνια θα πουλάω στην Κίνα”, λέει ο Armindo.

Με ετήσιες πωλήσεις 6 εκατομμυρίων ευρώ, ποσό ελάχιστο σε σύγκριση με τις πωλήσεις της “Lameirinho”, η “Inarbel” κατάφερε τη χρονιά που πέρασε να αυξήσει την παραγωγή της κατά 15%, ενώ η παραγωγή της “Lameirinho” παρέμεινε σταθερή.

Ο Rodrigues της “Lameirinho”δηλώνει ότι ο ανταγωνισμός μεταξύ των εγχώριων εταιρειών είναι όχι μόνο ευπρόσδεκτος, αλλά και ζωτικής σημασίας για τη συντήρηση του κλωστοϋφαντουργικού πυρήνα του Γκιμαράες. Και συνεχίζει: “Ένας πελάτης αγοράζοντας ένα αεροπορικό εισιτήριο μπορεί να επισκεφτεί πολλές διαφορετικές εταιρείες σε ένα τόπο, όχι μόνο μία. Δεν μας ενδιαφέρει να είμαστε ο μοναδικός παραγωγός”.

Πλησιάζει το τέλος της ασιατικής κυριαρχίας στην κλωστοϋφαντουργία;

Οι επιχειρηματίες του κλάδου βασίζουν τις ελπίδες τους στις πρόσφατες τάσεις που εμφανίζουν κάποιοι μεγάλοι ευρωπαίοι πελάτες – για παράδειγμα τα βρετανικά πολύκαταστήματα Selfridges – οι οποίοι επιστρέφουν σε ευρωπαίους προμηθευτές και μειώνουν την εξάρτησή τους από την Κίνα και την Ινδία.

“Αυτό συμβαίνει λόγω της υψηλότερης ποιότητας, του ευκολότερου “Logistics” και της δυνατότητας παραγγελίας μικρότερων ποσοτήτων, το οποίο συνεπάγεται μικρότερες ανάγκες σε κεφάλαιο κίνησης, που είναι πολύ σημαντικό στη σημερινή κρίση χρέους”, λέει ο Σουτίνιο (Soutinho) της MoreTextile.

Παρ’όλα αυτά, αν και ο κλάδος συνεχίζει να ενισχύεται, θα πρέπει να περάσει κάποιος χρόνος μέχρι να αρχίσει να εμφανίζεται σημαντική ανάπτυξη σε θέσεις εργασίας.

Ο Abilio Moreira, ένας 45-χρονος πρώην εργάτης κλωστοϋφαντουργίας που τώρα κρατάει ένα snack bar δίπλα στις εγκαταστάσεις της Inarbel, στο οποίο πηγαίνουν οι εργαζόμενοι για το μεσημεριανό τους, λέει ότι πάρα πολλές εταιρείες της περιοχής έχουν κλείσει την τελευταία δεκαετία. “Τα εργοστάσια που έχουν μείνει μετρούνται με τα δάκτυλα του ενός χεριού και αυτό επηρεάζει την πελατεία μου. Οι γυναίκες συνεχίζουν να απασχολούνται κυρίως στον κλάδο της κλωστοϋφαντουργίας, αλλά οι άντρες φεύγουν, μεταναστεύοντας στην Ισπανία τη Γαλλία ή τη Βραζιλία. Ο κλάδος της κλωστοϋφαντουργίας κατά πάσα πιθανότητα θα αντέξει, αλλά αυτή η κρίση έχει φέρει κατάθλιψη”.

http://uk.reuters.com/article/2012/02/08/uk-portugal-textile-idUKTRE8170YF20120208